Het pand heeft een trapgeveltje met toppilaster op een kopje en natuurstenen dekplaten, XVIII. Het voorhuis is bijzonder kort; het achterhuis is lager dan het voorhuis. In het voorhuis bevinden zich moerbalken met 17e eeuwse sleutelstukken. De muurankers in de achtergevel van het voorhuis zijn middeleeuws, hoewel ze veel van de oorspronkelijke versiering kwijt zijn geraakt.
Op 19 oktober 2009 verwierf Stadsherstel het pand door aankoop op de vrije markt. Uit de voorcalculatie bleek reeds dat de eindprijs boven de marktwaarde na restauratie zal liggen. Reden waarom het pand na voltooiing niet werd verkocht maar verhuurd. Een niet-monumentale aanbouw is gesloopt en geheel herbouwd. Het monumentale casco is geheel gerestaureerd, wanden dak en vloeren geïsoleerd naar de normen van nieuwbouw. De indeling is geheel vernieuwd met herplaatsing van een aantal historische elementen; alle installaties zijn vervangen. Het eindresultaat is een kleine maar complete vierkamerwoning.
De restauratie is in april 2011 opgeleverd.
| Architect: | Bouwtectuur West-Friesland (Enkhuizen). |
| Aannemer: | Enkhuizer Aannemers Bedrijf EAB (Enkhuizen). |
| Jaar: | 2011. |
Na het overlijden van de eigenaar, Peter S. de Vries, die een klokkenwinkel had in de oude kosterswoning van de Westerkerk, is het pand op de markt gebracht. Nadat de vraagprijs al enkele malen was verlaagd is Stadsherstel in onderhandeling getreden. Op 19 oktober 2009 is het pand voor € 148.000 in eigendom verkregen.
Reeds uit de voorcalculatie was duidelijk dat dit in financiële zin een moeilijk project zou zijn. De kostprijs (aankoop + restauratie) was aanmerkelijk hoger dan de marktwaarde. Bij verkoop na restauratie zou dus verlies worden geleden. De overwegingen om het project toch aan te pakken waren divers. Het pand verkeerde in een belabberde staat, restauratie was dringend noodzakelijk om het behoud veilig te stellen. Stadsherstel had al enkele jaren niet kunnen restaureren en ze was tenslotte niet opgericht om haar vermogen veilig te beheren.
Voor het project is een laagrentende lening (€ 128.534) aangegaan bij het Nationaal Restauratie Fonds (NRF). De externe kosten, rente en aflossing, de eigenaarslasten en de voeding van een onderhoudsfonds, kunnen ruim worden gedekt uit de huuropbrengst. De ingezette eigen middelen leveren nauwelijks rendement op. Bij het aangaan van dit project was de gedachte nog gerechtvaardigd dat de onroerendgoedmarkt zich weer zou herstellen en dat het pand na verloop van tijd weer zou kunnen worden afgezet.
Het restauratieplan is, mede vanwege de sobere voorcalculatie, in bouwteam verband ontwikkeld: Stadsherstel, Bouwtectuur Westfriesland (Vok Bobeldijk) en het Enkhuizer Aannemers Bedrijf EAB. Voor de werkzaamheden zijn daarnaast nog enkele onderaannemers ingeschakeld: Sanstra Installatie techniek (centrale verwarming), Elektro Enkhuizen (elektrische installatie) en SDG Schilderwerken (schilderwerk).
Het pand is volledig voorzien van een nieuwe fundering (plaatvloer) en geheel uitgesloopt en opnieuw ingedeeld tot een (kleine) 4-kamer-woning, waarbij zo veel mogelijk oude elementen zijn hergebruikt. Met ingang van 1 april 2011 is de woning verhuurd.
Bouwhistorie
Westerstraat 137 heeft een trapgeveltje met toppilaster op [een] kopje en natuurstenen dekplaten uit de eerste helft van de zeventiende eeuw. De gevel is sober voor zijn soort; een (versierd) fries ontbreekt. Het voorhuis is zeer ondiep en aanmerkelijk hoger dan het achterhuis. In de voorgevel is de oorspronkelijke puibalk nog aanwezig. Op die puibalk rustte het bovenste gedeelte van de voorgevel. Deze was gemetseld. De kleine klezoortjes duiden op een datering van het metselwerk van voor 1700. Opvallend is de afwezigheid van de ontlastingsbogen boven de ramen en de afwezigheid van een fries of een andere versiering. Het engelenkopje, uit de eerste helft van de zeventiende eeuw, onder de toppilaster, is het enige ornament in de hele gevel.
Het raam op de zolderverdieping is mogelijk nog zeventiende-eeuws: het is geheel gemaakt van eikenhout en de dagkant is afgeschuind om meer licht binnen te laten. De andere ramen zijn negentiendeeeuws. Gezien de ramen en de kleur van de baksteen stamt de huidige onderpui uit de negentiende eeuw.
Aan de noordelijke zijgevel grenst een osendrop. Deze diende voor het afwateren van het regenwater van het dak als er geen gedeelde muur was met de buren.
Het voorhuis is bijzonder kort. Het achterhuis is wat lager. De oorspronkelijke achtergevel deelde de zolderverdieping in tweeën. In het voorhuis moerbalken met zeventiende-eeuwse sleutelstukken. De muurankers van het achterhuis zijn nog it omstreeks 1600. Ze zijn wel delen van de vroegere versieringen kwijt geraakt.
De vloer van de eerste verdieping van het voorhuis is een 30 cm hoger dan de vloer van het achterhuis.
De kap van het voorhuis is geheel vervaardigd uit gezaagd grenen. Grenen kwam vanaf 1600 in plaats van eiken. Dit kon, sinds de uitvinding van de zaagmolen door Cornelis Corneliszoon van Uitgeest, goedkoop worden geleverd. Door de toepassing van naaldhout veranderde de houtconstructie. In eiken kappen hadden de gebinten eiken krommers van kromgegroeide takken. Naaldhout groeit echter altijd recht. Deze kap heeft ook spanten in de vorm van een A met halfhoutse zwaluwstaartverbindingen om de spatkrachten van de kap op te vangen. In eiken kappen voorkwamen de krommers deze spatkrachten.
De Bewoners181
Bij het opmaken van een notariële akte op 3 december 1655 (!) van het ten westen gelegen huis, bleek Barend Hayesz Groen de eigenaar van dit perceel. 182 Door zoonlief Jan Barendsz Groen werd het pand verkocht.
De weduwe van Heertje Albertsz Brasser, Lijsbet Cornelis, kocht het huis en erf met een vrije watergang aan de Westerstraat.183 In 1719 deed de zoon Cornelis Heersz Brasser het van de hand.184
Voor ƒ 400,- werd de woning overgeschreven op 2 december 1719 op Sieuwert Pool.185
Sieuwert Pool bleef daar waarschijnlijk korte tijd, want niet lang daarna werd de naam genoemd van Wijbrand Vis. Zijn erfgenamen zetten het in de verkoop.
Op 11 februari 1735 tekende Caspar Oosterend voor de schepenbank het koopcontract en moest daarna ƒ 680,- neertellen.186
Misschien waren de prijzen gedaald of het huis viel tegen, maar op 27 april 1776 zag de Enkhuizer Jan Kuiper kans de woning over te nemen voor ƒ200,-.187
Bij de invoering van het kadaster in 1830 stond het op naam van Dirk van der Meer. Samen met zijn buurman Leendert Smit dienden zij een klacht in bij de gemeente over de gevaarlijke toestand van een erf dat naast hun huizen lag.188
Na een onderhands getekende akte op 9 juli 1836 was het Hendrik Jansz Kok die het huis overnam.
In 1865 was de gemeente op zoek naar een locatie voor het inrichten van een meisjesschool en Westerstraat 137 leek hun zeer geschikt. Maar ’de aankoop van het huis van de weduwe Haasje Kok-Wiel in de Oude Westerstraat heeft niet mogen gelukken, de weduwe is ongezind het van de hand te doen’.189
De kinderen Kok erfden het pand na het overlijden van de ouders en verkochten dit.
Klaas Buisman verscheen op 28 november 1868 voor de notaris en ging akkoord met het bedrag van ƒ 325.190
Als legaat uit de nalatenschap van Klaas Buisman ontving Aafje Stavenuiter het woonhuis met de ten westen gelegen kruidenierswinkel, waar Aafjes klanten tot 1936 terecht konden voor de dagelijkse boodschappen.191
Het was in 1936 dat Sippe Zeldenthuis staat ingeschreven in het kadasterregister.
Notaris D. Veenenbos maakte de akte op in 1938 de 30e maart voor koper Jan de Boer en zijn echtgenote IJtje Kamminga.
De opvolger van notaris Veenenbos, de heer R. van Stuivenberg, werkte aan een officieel contract en op 27 september 1972 ondertekende Rudolf Anthonius Maria van Eekeren dit bewijs van aankoop.
Het monumentale woonhuis mocht op 30 september 1977 een juwelier ‘herbergen’. Peter Sjouke de Vries werd de bewoner. Na zijn te vroege overlijden, werd het pand door de erfgenamen verkocht.
Stadsherstel nam op 10 oktober 2009 hun bezit over.
___________
181 Eerder gepubliceerd in ’Van Koopmansstraat tot Nieuwmarktspijp’, Enkhuizen 2001. Over de bouwhistorische verkenningen van het perceel kunt u lezen in Steevast 2009.
182 Hoorn, Westfries Archief (WFA), Notarieel Archief Enkhuizen (NAEh) 1053 (aktenummer 34)
183 Hoorn, WFA, Stadsarchief Enkhuizen (SAE), 4956
184 Hoorn, WFA, SAE, 4961
185 Hoorn, WFA, SAE, 4963
186 Hoorn, WFA, SAE, 4965
187 Hoorn, WFA, SAE, 4975
188 Hoorn, WFA, Gemeentearchief Enkhuizen (GAE) 52
189 Hoorn, WFA, GAE. 11
190 Hoorn, WFA, NAEh, kantoor II.62 (aktenummer 6281)
191 Hoorn, WFA, Kadasterregisters
